De wijsheid van de Kabbala is niet zo ingewikkeld als vaak wordt gedacht. Geert Kimpen leert ons kennismaken met zeven sleutelbegrippen uit deze mystieke leer.
1. Zohar – Geheime code
Misschien heeft de kabbala zijn reputatie van ingewikkeldheid wel te danken aan de Zohar, de ‘bijbel’ van de kabbalisten. Een omvangrijk, mystiek boek, dat spat van de erotiek als metafoor voor hoe de kosmos, de natuur en de mens in elkaar zitten. Het werd geschreven in een grot, bleef tien eeuwen verborgen en ook daarna mocht het alleen door ingewijden bestudeerd worden omdat, zo werd gezegd, oningewijden krankzinnig zouden worden als ze het lazen. Pas in de zestiende eeuw werden de inzichten van het boek begrijpelijker herschreven door Chaim Vital, het hoofdpersonage uit mijn eerste roman, ‘De Kabbalist’. Toen al werd voorspeld dat pas in onze tijd de inzichten beschikbaar zouden worden voor iedereen die hongert naar kennis. Moderne kabbalisten glijden, zonder te lezen, met hun wijsvinger van rechts naar links over de Hebreeuwse letters. ‘De tekst scannen’, noemen ze dat. De inhoud van ‘Het boek der Schittering’ penetreert rechtstreeks de ziel. De Zohar pelt de diepere betekenissen van de verhalen uit het Oude Testament af als een ui. Laag na laag onthult het de geheime code, verborgen in de Hebreeuwse letters, als een briljant cryptogram. De inzichten die dan van onder het stof van de verhalen aan het licht komen zijn, zoals de naam van het boek, schitterend.
2. Shekina – de bruid van God
Nadat de vrouw des huizes twee kaarsen heeft aangestoken, bedekt ze tezamen met de andere vrouwelijke gasten haar ogen met haar handen en nodigt ze de Shekina, de bruid van God, uit op de sabbat. Ze looft haar eigenschappen zoals mededogen, liefde, troost, warmte, sensualiteit en zachtheid. Ze vraagt of de Shekina haar inspiratie in de aanwezigen wil laten neerdalen. Wanneer de vrouwen de handen voor hun ogen weghalen, is het kaarslicht getransformeerd in het mystieke licht van de Shekina. Haar licht vult de ruimte en iedereen voelt zich door haar opgetild en geïnspireerd. Meteen is voelbaar dat alle harten zich lichter en blijer voelen. De Shekina verbindt mensen met elkaar en verblijft gedurende de sabbat in de ziel. Haar naam betekent ‘verblijven’. Zij is de vreugdevolle wijsheid die niet veroordeelt. Wanneer God gescheiden is van het vrouwelijke, is hij geen God meer. Zo kan de mens alleen de verlichting ervaren door zijn ziel met de Shekina te laten versmelten. Kabbalisten zeggen: ‘Wie nooit de kracht van een passionele liefde heeft ervaren, zal nooit de vrouwelijke ziel van God verwerven.’ Waar twee mensen van elkaar houden, woont de Shekina in hun midden.
3. Lillith – De twee gezichten van de godin
Lilith en de Shekina hebben in de kabbala dezelfde getalswaarde – het zijn twee gezichten van dezelfde godin. Op vrijdagavond nodigen we de Shekina uit, die ons op zaterdagavond weer verlaat om plaats te maken voor de Lilith-kracht. Lilith zou je het wilde zusje van de Shekina kunnen noemen. Waar de Shekina harmonie brengt, spoort Lilith ons aan om ons te manifesteren in de wereld. Zij is onze bondgenoot wanneer wij onze dromen najagen. Ze manifesteert zich in onze ambitie, onze ijver, maar soms ook in onze afgunst en hoe we met ellebogenwerk ons doel proberen te bereiken. We hebben haar kracht nodig om iets van ons leven te maken. Vanuit onze onderbuik neemt ze bezit van ons. Ze berijdt ons naar onze grootste dromen. Lilith was de eerste vrouw van Adam. Bij het vrijen wilde ze bovenop zitten. Adam kon haar niet aan en smeekte God om haar in ballingschap te sturen. Ook nu nog regeert Lilith zes dagen per week ons leven. Maar op de zevende dag, op sabbat, sturen we haar in ballingschap door het werken te staken.
4. Sefirot – Tien eigenschappen
Kabbalisten hebben geen woord voor God. Elke naam of definitie waarmee je God zou proberen te beschrijven zou hem tekortdoen, omdat hij altijd meer is dan in welk woord gevat kan worden. Ze zeggen dat God Ein Sof is, wat betekent: ‘zonder einde’. Iemand die ‘God’ niet kan zien in de wereld, leeft in een goddeloze wereld. Het is net zoals met iemand die de liefde niet kan zien in zijn leven, want we kunnen maar net zoveel liefde ontvangen als dat we kunnen geloven hoeveel er van ons gehouden kan worden. In de verhalen van de Thora vind je tien verschillende synoniemen voor ‘God’. Het zijn geen namen, maar eerder eigenschappen van het goddelijke, zoals Wijsheid, Begrip, Genade of Schoonheid. God wordt dus aangeduid met de belangrijkste eigenschap waarmee hij in een bepaald verhaal werkzaam is. Met die tien eigenschappen creëerde ‘God’ alles wat in het universum tot stand kwam. Ze vormen de wetten van de creatie. Dit mechanisme van de schepping wordt schematisch voorgesteld in een handzaam model: de Sefirot, de beroemde kabbalistische levensboom. Ieder mens kan deze tien principes toepassen om wensen in zijn eigen leven te creëren.
5. Sabbat – De liefde staat centraal
‘Elke vrijdagavond leggen we het werk neer. Met onze dierbaren rond de sabbattafel staan we stil bij waar het werkelijk om gaat,’ zeggen kabbalisten. ‘We bouwen een kathedraal van tijd.’ De sabbatsviering begint wanneer de eerste drie sterren aan de hemel zichtbaar zijn. Vanaf dat moment staat de liefde centraal. Daarom zegent de man elke week zijn vrouw. Hij geeft woorden aan hoe zij hem die week verwonderd en geraakt heeft. De vrouw doet hetzelfde met haar kinderen. Specifiek woorden geven aan waarom je dankbaar bent dat iemand in je leven is, week na week, werkt helend en heiligt de liefdesband. Er worden verhalen gedeeld, er wordt gelachen, gegeten, gedronken, gezongen en gedanst. Vreugdevol zijn is dé manier om het dichtst bij God te komen. Wie werkelijk in de liefde gelooft, kan niet anders dan vreugdevol zijn. Wanneer de kinderen naar bed zijn, wordt de liefde bedreven zoals de god en de godin zelf ook doen. Als tedere verbinding met elkaar en weerspiegeling van de harmonie van het universele mannelijke en vrouwelijke in de kosmos.
6. 72 geheime namen van god – De troost van verhalen
Ken je het verhaal van Mozes die zijn volk bevrijdde uit de slavernij? Midden in de nacht vluchtten ze door de woestijn tot ze aankwamen bij de Rode Zee. Ze konden geen kant op. Voor zich de zee, achter hen het Egyptische leger dat hen achtervolgde. Mozes vroeg God wat hij moest doen. Maar God antwoordde dat hij het zelf moest oplossen. Dat deed Mozes. Hij stak zijn hand bezwerend uit over de zee en stapte in het water. Door zijn onbreekbare geloof spleet de zee open toen het water al aan zijn kin stond. Dat is de kracht van vurig in iets geloven en dit verhaal geeft troost als we in ons eigen leven soms het gevoel hebben dat we geen kant meer op kunnen. De drie verzen waarin dit verhaal beschreven staat in de Thora, bevatten precies 72 letters. Wanneer je de eerste letters van elk vers samenvoegt, heb je de eerste geheime naam van God. Zijn 72 geheime namen staan voor de 72 rode zeeën in een mensenleven. Zeeën zoals depressie, jaloezie, gebrek aan zelfvertrouwen of angst. Wanneer we met dezelfde overtuiging als Mozes mediteren op de betreff ende geheime naam, kunnen we die rode zee in ons leven splijten.
7. Abracadabra – Eeuwenoud mantra
‘Abracadabra!’ zegt de goochelaar mysterieus wanneer hij iemand in een kist heeft opgesloten en wil laten verdwijnen. Wellicht weet hij zelf niet eens dat hij op dat moment een van de alleroudste kabbalistische formules gebruikt. Abbara kedabra betekent in het Hebreeuws ‘vlucht heen gelijk deze woorden’. Het is een bezweringsformule om onaangename zaken te doen verdwijnen. Het woord werd triangelvormig opgeschreven op een stuk perkament en aan een wit draadje gedragen rond de hals. Kwalen zoals tandpijn, malaria en andere pijnen verdwenen, net zoals de formule zichzelf oplost in de letter A. Het is een eeuwenoude, krachtige mantra om alles wat je ongelukkig maakt in het niets te doen oplossen.
Geert Kimpen op het Happinez Festival:
Dat Geert Kimpen een betoverende verhalenverteller is, kun je ervaren op het Happinez Festival 2019 op 10, 11 en 12 mei, waar hij – geïnspireerd door Indiase tantra-wijsheid – een talk zal houden over liefde, mystiek en de ziel.
Dit is een fragment uit een artikel uit Happinez 3-2019. Meer lezen over kabbala? Je bestelt het nummer onze shop.
Meer lezen?
- Ontdek de kernwaarden van het jodendom
- Heldervoelend? Deze brief is voor jou
- Ontdek het christendom: naastenliefde en traditionele rust
Tekst: Geert Kimpen
Beeld: Eric van Lokven
