Durf jij je geliefde niet tegen te spreken en heb je het gevoel dat je altijd naar zijn of haar pijpen moet dansen? Hangt je gevoel van eigenwaarde sterk af van de ander en is bevestiging bijna een eerste levensbehoefte voor je? Dan kan er sprake zijn van codependentie: een ongezonde vorm van afhankelijkheid van je partner.
In een gezonde relatie kun je jezelf zijn en je eigen keuzes maken. Hoe verzot jij en je lief ook op elkaar zijn, het is volstrekt normaal als jullie niet over alles hetzelfde denken. Af en toe een discussie of onenigheid doet niets af aan jullie liefde voor elkaar, maar houdt je relatie juist spannend en interessant. Dat zou wel moeten, tenminste.
Codependentie: 6 signalen
Er zijn verschillende ‘rode vlaggen’ die je waarschuwen dat er sprake is van codependentie en dat je je teveel laat leiden door wat je lief wil, in plaats van naar jezelf te luisteren. Dit zijn ze, en zo ga je ermee om:
1. Je kunt geen nee zeggen tegen je partner
Klusjes voor je geliefde doen op jouw vrije dag, stelselmatig zijn of haar huishoudelijke taken overnemen, je verkering naar een feestje brengen terwijl je het al ontzettend druk hebt: als je partner je vraagt om iets te doen, zeg jij ‘ja’. Altijd. Zelfs als je diep vanbinnen heel hard ‘nee’ wilt roepen.
Dit kun je doen:
- Wees je ervan bewust dat ‘nee’ zeggen niet egoïstisch is en dat iemand die van je houdt je dit gevoel ook niet zou moeten geven.
- Bepaal je grenzen. Zorg dat je ze niet overschrijdt en geef de ander ook niet de kans om dat te doen.
- Geef voorrang aan je eigen plannen, verantwoordelijkheden en verplichtingen. Vertel aan je lief dat je hierdoor niet meer altijd en overal alles voor hem of haar kunt doen.
2. Je voelt je constant angstig
Als je last hebt van codependentie en continu bevestiging nodig hebt van je partner, maakt dat je angstig en paniekerig. Je hebt iemand anders de controle gegeven over hoe jij je voelt en kunt dus pas ontspannen als je (denkt dat je) zijn of haar goedkeuring hebt. Door twijfels over of je wel goed genoeg bent of het wel goed genoeg doet, weet je amper nog wat je zelf wilt.
Dit kun je doen:
- Werk aan je zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde en merk op wanneer angstgevoelens de kop opsteken. Laat negatieve gedachten los en richt je op het positieve. Affirmaties kunnen hierbij helpen.
- Bepaal of je angst veroorzaakt wordt door dingen die je partner zegt en doet, die jou het gevoel geven dat je niet goed genoeg bent. Is dat zo? Dan is er een gedragsverandering nodig van je geliefde.
3. Je verandert jezelf om aan de verwachtingen van je geliefde te voldoen
Alles wat je doet, is erop gericht om je lief tevreden te stellen: drie keer per week naar de sportschool terwijl je fitness haat, ieder weekend bij je schoonouders op de koffie terwijl je ook wel eens een zondag op de bank wilt hangen, of – nogal heftig – zijn of haar religie aannemen terwijl die niet past bij waar je zelf in gelooft. Het is hartstikke prima als je af en toe een compromis sluit om je verkering blij te maken, maar: hallo, jij bent er ook nog.
Dit kun je doen:
- Weet waar je zelf in gelooft en wat belangrijk is voor jou en zet dat op nummer één.
- Houd vast aan je eigen normen en waarden, en onthoud dat iemand die van je houdt je nooit zou vragen om daar vanaf te wijken.
4. Je brengt al je tijd door met je lief
Doordeweeks, in het weekend, tijdens de vakantie: als er sprake is van codependentie, zijn jullie waarschijnlijk altijd samen. Het is logisch dat je je vrije tijd graag spendeert aan iemand van wie je houdt, maar als je alleen nog maar bij je geliefde bent, maakt dat je wereld heel klein. Je bent méér dan je relatie en hebt recht op een eigen leven (en je partner trouwens ook).
Dit kun je doen:
- Spreek vaker af met vriend(inn)en en onderneem activiteiten buitenshuis.
- Zoek een nieuwe hobby. Inderdaad: zonder je partner.
- Las regelmatig wat me-time in.
5. Je maakt excuses voor hem of haar
Als je partner jou de schuld geeft van iets waar je helemaal niets aan kunt doen, zeg jij sorry. En als je lief zich vervelend gedraagt in het bijzijn van anderen, maak je excuses voor zijn of haar gedrag. Dat doe je allemaal met een grote glimlach op je gezicht, om de indruk te wekken dat alles heus heel goed gaat en vooral niet aan je partner of anderen te laten zien hoe je je echt voelt.
Dit kun je doen:
- Bespreek wat de invloed van zijn of haar gedrag op jou is.
- Ga bij jezelf na waar je behoefte om anderen te pleasen vandaan komt. Is het iets wat je bij iedereen hebt, of alleen bij je geliefde?
- Accepteer dat je niet altijd vrolijk en blij kunt zijn: af en toe een rotdag hebben is alleen maar menselijk en niet iets wat je hoeft te verstoppen.
6. Je voelt je opgesloten
Je hebt je in een helder moment vast wel eens afgevraagd hoe het zonder je partner zou zijn, als je weer zou kunnen doen wat je zelf wilt. Maar je hebt die gedachte ook even snel weer weggewuifd, bang als je bent om alleen te zijn. Het idee dat samen zijn hoe dan ook beter is dan in je eentje, overheerst, als er sprake is van codependentie.
Dit kun je doen:
- Maak een lijstje van je prioriteiten en bepaal waar je relatie staat in dat overzicht. Wil je dit echt, of blijf je omdat je denkt dat dat moet of hoort?
- Probeer te achterhalen waarom je je opgesloten voelt en waarom je in die situatie blijft. Als je er zelf niet uitkomt, kan praten met een professional enorm helpen.
Kiezen voor jullie… of jezelf
Vaak komt een te sterke afhankelijkheid van je partner voort uit de angst om je geliefde te verliezen. Het is belangrijk om te ontdekken of jouw extreme afhankelijkheidsgevoel vanuit je zelf komt, of veroorzaakt wordt door gedrag van je partner. In dat laatste geval: als je geliefde niet wil werken aan verandering, moet je je afvragen of deze relatie (nog) wel goed voor je is.
In een liefdevolle relatie groeit je zelfvertrouwen, in een ongelijkwaardige verhouding neemt die stukje bij beetje af. Je zult nooit gelukkig worden als je steeds maar weer je eigen behoeften negeert en je hele leven in dienst stelt van iemand anders. En al vind je de gedachte om opnieuw te moeten beginnen doodeng: weet dat je ook als single ontzettend happy kunt zijn.
