Geef je over aan de liefde! Het klinkt zo eenvoudig. Maar je daadwerkelijk overgeven, daar is moed voor nodig.
In de Amerikaanse televisieserie Scandal is één van de verhaallijnen een liefdesaffaire tussen een politiek adviseur, Olivia Pope, en de (getrouwde) president van de Verenigde Staten. Zij geven zich met enige regelmaat hartstochtelijk aan elkaar over (in een meterkast van het Witte Huis of zo, want tja), wat allemaal best lastig is, gezien de situatie. It’s complicated.
Maar wel heerlijk. De overgave! De hartstocht! (En de humor: de machtigste man van de wereld en de vrouw die reputaties maakt en breekt, dromen op geheime momenten van een rustig leventje in Vermont, en dan hebben ze samen vier kinderen en dan maakt zij jam. Jam! Ze heeft nog nooit een pan van dichtbij gezien…)
Liefde die pijn doet
Olivia zegt in een sleutelscène tegen een vriend dat ze liefde wil die pijn doet, weerbarstig is, moeilijk en destructief is, levensveranderend en heel, heel bijzonder – ze kan zich niet voorstellen dat iemand anders dat níet wil. Waarop de vriend (categorie ‘goeie vent, niks mis mee’) die ze net weer aan de kant schuift, omdat hij toch niet de man van haar hart is, haar vol mededogen aankijkt en opmerkt ‘Liefde is niet bedoeld om dingen kapot te maken. Liefde hoort geen pijn te doen, Liv’.
Online training Tantra & seksuele energie
-
Voel je lichter, vrijer én levenslustiger
-
Meer uit je hoofd zijn en meer in contact met je lichaam
-
Meer dan 5.925 trainees gingen je voor
Beng! Dit zien we straks terug op een tegeltje op Pinterest, hashtag ‘Heling voor je hart’. Maar die aardige man, daar geeft ze zich níet met hart en ziel aan over. Dat is volkomen logisch en tegelijkertijd totaal onbegrijpelijk. Je hart knijpt samen, want je weet als kijker ook niet wat je wilt dat ze doet. Je zou voor haar wel rust en geluk willen, maar dan is zo’n serie snel afgelopen, qua plot. Er is geen oplossing. Dit blijft pijn doen. Er komt geen rustpunt.
Voetangels en klemmen
Voilà, daar hebben we het thema overgave in de liefde in een notendop – met alle voetangels en klemmen er gratis bij. Hoe kan iets zo mooi en gruwelijk tegelijk zijn? Zo helend en zo destructief? Aan de ene kant is er niets mooiers dan je overgeven in de liefde. De allesverzengende romantische liefde, waarbij je met iemand anders een nieuwe eenheid wordt: één lichaam, één ziel, een eenheid waarin je je gekend en geliefd weet, waarin je veilig bent, een versmelting waar je ziel tot rust komt en een thuis vindt, een samenzijn dat het hart wordt van je bestaan. Er is er maar één – en dat is hij. Je gaf je over en nu ben je heel.
Aan de andere kant: is er iets angstwekkender, gevaarlijker en roekelozer dan overgave in de liefde? Je letterlijk en figuurlijk blootgeven aan iemand anders. De kwetsbaarheid, de openheid, het jezelf verliezen, het risico dat je achterblijft met de scherven van wat ooit je hart was. En de donkere afgrond na afloop: er is er maar één – en dat ben jij. Je gaf jezelf over en nu ben je stuk. Je bent jezelf kwíjt. Iemand is er met je hart vandoor, en jij zit met de brokken. En daar hoef je niet voor naar Washington. Dat kan ook gewoon in Papendrecht of Geleen.
Controle en zeggenschap opgeven
Overgave in de liefde komt erop neer dat je de controle en zeggenschap opgeeft. Zoals filosofe Martha Nussbaum het ooit zo mooi omschreef: bij liefde reikt een deel van jezelf naar buiten tot een object dat je niet in je macht hebt en dat betekent dat dat object ook in jóu terecht komt. En de aanwezigheid van zo’n ontembare ander in de diepten van je hart maakt dat hart instabiel.
Een instabiel hart is een hoop gedoe en in de geschiedenis van de mensheid waren de denkers over het thema ‘overgave in de liefde’ dan ook tamelijk onverdeeld: doe het niet.
Op zoek
Neem Plato. Die presenteerde aan de ene kant een prachtig idee over de liefde waarbij wij oorspronkelijk, in de zielenwereld, één mens waren, maar door de toorn van de goden in tweeën werden gespleten, zodat we nu over de aarde zwerven op zoek naar onze andere helft – pas als je die gevonden hebt, ben je weer heel. Kan het romantischer?
Maar dat moet je kennelijk allemaal tamelijk theoretisch opvatten, want diezelfde Plato vond de erotische liefde helemaal niks. Eros? Allemaal begeerte en hartstocht, het is een weerbarstig paard voor je wagen en je moet het vooral in toom houden, anders slaat het op hol. Die combinatie van zijn ideeën leidt trouwens tot wat we ook nu nog kennen als de platonische liefde/vriendschap: ‘We zijn voor elkaar geschapen maar we doen er verder niks mee.’
Spirituele liefde
Na tussenkomst van wat vroeg-christelijke spindoctors werd het idee van overgave aan de liefde omgevormd tot een spiritueel en religieuze onderneming en toen mocht het wél. Dat wil zeggen: overgave aan de aardse liefde leidde regelrecht naar hel en verdoemenis, maar overgave aan de hemelse liefde was de weg naar het paradijs. ‘Het hart is rusteloos tot het rust vindt in God’, schreef kerkvader Augustinus.
Die spirituele opvatting van overgave is eigenlijk nooit weggeweest. Een recent citaat van spiritueel leraar Marianne Williamson is bijvoorbeeld ‘Als we ons overgeven en gewoon liefhebben, gebeurt er iets wonderlijks. Je wordt opgenomen in een andere wereld, een centrum van kracht diep in ons. De wereld verandert als wíj veranderen, de wereld wordt zachter als wij zachter worden en de wereld houdt van ons als wij van de wereld houden.’
Gabrielle Bernstein, die de ideeën van Marianne Williamson vertaalde voor een jong publiek, noemt datgene waaraan je je overgeeft de ~ing. Je innerlijke gids. Je geest, je spirit, de levenskracht. Houd op met te denken dat je het allemaal wel weet. Stop je gedachten die het altijd beter weten, is haar boodschap. Ga mediteren, leer luisteren naar je diepste zelf, geef je over aan de overal aanwezige liefdes-energie.
Haar hart was rusteloos, maar nu niet meer.
Het wonder van de overgave
Maar of je het nu psychologisch of spiritueel of erotisch opvat: overgave blijft altijd lastig. Je geeft iets van jezelf op – je zeggenschap, de controle, je ratio, je ziel en zaligheid. En je weet niet of je er goed aan doet. De touwtjes uit handen geven doen we liever niet, want we zijn net zo blij dat we in een tijdperk en een land leven waar je zélf zeggenschap hebt over je leven. Er is moed voor nodig om je in iets onzekers te stoppen.
Tegelijkertijd: in een wereld waarin we continu controle moeten hebben, is er niks verleidelijker dan je overgeven. Dat je even niet zelf verantwoordelijk bent voor alles, dat je even niet na hoeft te denken, maar alleen maar hoeft te doen wat je wordt verteld. Even iemand anders aan het stuur. God? Prima! Mijn innerlijke stem? Ook goed. De president van de Verenigde Staten? Misschien kan hij ook even de kinderen uit school halen, dan maak ik intussen jam.
Je overgeven in de liefde is je overgeven aan een mysterie. Je weet de uitkomst niet. Er is geen oplossing. Dat is juist wat het spannend maakt, en mooi, en risicovol, weerbarstig en moeilijk en heel, heel bijzonder.
Uitkomst aanvaarden
Rust? In je hart? Ja, als je er niets of niemand toelaat, dán.
Misschien moeten we dat hele idee dat we het kunnen snappen wel opgeven. Zoals Eckhart Tolle zo mooi zegt: ’Vergeef jezelf dat je geen vrede hebt. Op het moment dat je je onvrede volkomen aanvaardt, wordt die veranderd in vrede. Alles wat je volledig aanvaardt, brengt je vrede. Dat is het wonder van de overgave.’
Je overgeven aan de liefde en de uitkomst aanvaarden. Wat die uitkomst ook is.
Overgave aan de liefde
Misschien moeten we het dan anders zeggen. Misschien moeten we het niet hebben over ‘overgave in de liefde’, maar over ‘overgave áán de liefde’. Je geeft je niet over aan een bepaald persoon, maar aan de liefde als ‘het liefhebben’. Dan kun je je aan de liefde overgeven op dezelfde manier zoals je je overgeeft aan een taak waar je helemaal in opgaat, een spel met kinderen, een goed boek, een televisieserie die je in één keer uit wilt kijken. Je overgeven aan tuinieren, koken, de natuur, de wereld redden, je werk. Je denken uitschakelen en opgaan in wat je doet.
Liefde kun je ook gewoon dóen. Zonder voorbehoud.
Overgave in de liefde betekent dat je de teugels loslaat en je hart laat doen waar het goed in is: liefhebben. Dat pakt soms goed uit en soms niet. Maakt niet uit. Je hart breekt niet zo snel, en áls het al breekt, kan het zichzelf ook weer helen. Het is een spier – die worden sterker en fitter als je ze gebruikt.
Je hart verlangt, je hart gaat open, je hart heeft lief, je hart breekt, je hart heelt. En elke ronde wordt het sterker.
We hoeven ook niet alles te begrijpen. Dat er zoiets als liefde is, en dat je daar deel van uit kunt maken, dát is het mysterie. En daar kun je je aan overgeven, wanneer je maar wilt. Omdat het leuk is, en spannend, en mooi, en bijzonder, en omdat je weet hoe het moet. Je hart was rusteloos, maar nu niet meer.
Meer lezen over de liefde?
Zo bescherm je de liefde tegen alledaagse ergernissen.
