Sophie Sabbage over hoe je het proces van een diagnose krijgen, behandelingen ondergaan, je ziek voelen en het ziek-zijn, omvormt van een crisis naar een reis.
‘Sorry, ik moet ons Skype-interview verzetten. Ik ga naar het ziekenhuis voor een scan,’ laat de Engelse Sophie Sabbage weten. ‘Natuurlijk, je lijf gaat voor,’ antwoord ik. Even was ik vergeten dat deze vrouw niet alleen schrijft over ziek-zijn, maar ook echt ziek ís. Haar bestseller ‘The Cancer Whisperer’ getuigt van zoveel inzicht en kracht, dat het lijkt alsof ze alles nu achter de rug heeft. Helaas is dat niet het geval.
Haar boek gaat ook zeker niet over het genezen van kanker, zo benadrukt Sophie, het gaat over hoe kanker – of een andere ziekte – je leven kan genezen. Ze laat zien hoe je vrede sluit met je ziekte, een doel voor de rest van je leven formuleert en danst met verdriet. Want verdriet mag er zijn, nee, móet er zijn, aldus Sophie. Het is het best passende antwoord op spijt, verlies en pijn. Een teken dat je liefhebt, lief hebt gehad.
Je werd ziek en wilde zoveel mogelijk tijd met je geliefden doorbrengen. Toch schreef je dit boek. Waarom?
‘Toen ik mijn diagnose kreeg, kreeg ik allerlei folders in mijn handen gedrukt. Maar niemand vertelt je hoe om te gaan met de paniek die je overvalt, de neiging je kop in het zand te steken, de angst. Als coach had ik hier wel ervaring mee, ik heb honderden mensen begeleid die geconfronteerd werden met schijnbaar onoverkomelijke tegenslag. Ik heb ze zien transformeren, in hun kracht zien komen. Ik wist dat ik mijn angst bij de kladden moest grijpen, voordat die mij in zijn greep zou krijgen.’
‘Daarnaast vind ik het ongelofelijk dat er in de medische wereld zo weinig aandacht en ruimte is voor verdriet. Ik weet nog dat ik in de wachtkamer van de afdeling radiotherapie zat, zo’n zes weken nadat mijn arts me had verteld dat ik ‘ongeneeslijk’ ziek was. Ik zou bestraald worden omdat een grote tumor pijnlijk op een zenuw drukte. Mijn man John was bij me en terwijl ik zat te wachten, kreeg ik een lief sms’je van een vriend. Ik huilde. De verpleegkundige kwam aansnellen en vroeg of het ging. Ze wilde me laten stoppen met huilen, alsof mijn tranen slecht voor me waren, alsof ik andere patiënten zou aansteken. Haar bezorgdheid voelde verstikkend in plaats van steunend. Dit is toch echt hét moment om te huilen! Wanneer zou er een beter moment zijn om te rouwen over de toekomst die me uit handen werd genomen? Ik realiseerde me dat de tijd was gekomen om me niet langer in te houden, maar om alles juist volledig te voelen. Niet ontkennen, niet verdoven, maar wakker blijven, alert en bij de les. Had iemand me maar een boek of folder gegeven waar dát in stond.’
Horen dat je niet lang meer te leven hebt, is enorm heftig. Het is toch ook wel begrijpelijk om dat te willen ontkennen, uit de weg te gaan?
‘Natuurlijk. Dat is zeer begrijpelijk. Maar het maakt je wel zwakker. Kennis is macht, zeker als je ziek bent. De waarheid niet onder ogen willen zien, maakt je eerder slachtoffer van de situatie. Hoe meer je weet over je aandoening, des te beter je kunt reageren en bedenken wat je nodig hebt. Doordat ik mijn kop niet in het zand heb gestoken, kon ik meedenken met mijn artsen en behandelaars, als een partner. Ik heb altijd aan het roer gestaan. Dat geeft zelfvertrouwen en vrijheid.’
Word geen patiënt, adviseer je, blijf een persoon.
‘Ik denk dat het ontzettend belangrijk is om een leven te blijven hebben naast het ziek-zijn. Het houden van een eigen leven, een doel in je leven, is van vitaal belang. Wat ga ik doen met de spaarzame tijd die me rest? Mijn doel was – en is – niet om zo lang mogelijk te leven, maar zo lang te leven als nodig is voor een transformerende ervaring. Dat is gelukt.’
‘Het klinkt gek, maar mijn leven is zoveel beter sinds ik kanker heb. Ik ben eindelijk gaan schrijven, wat ik al wilde vanaf dat ik een klein meisje was. Ik heb oude wonden geheeld, mijn gezondheid in handen genomen, ik heb gekeken welke relaties nog goed voor me waren en welke niet, en me van mijn onzekerheden bevrijd. Ik leef in het nu, hier, ik geniet van de schoonheid van het leven. Ik zie niets meer als vanzelfsprekend en alles als een zegen.’
Je eindigt je boek met een brief aan ‘lieve kanker’. Kun je zeggen dat je het krijgen van deze ziekte niet had willen missen?
‘Kanker heeft mijn leven ten positieve veranderd. Ik had de afgelopen twee jaar niet willen missen. Het was de meest creatieve, zinvolle, liefdevolle periode in mijn leven. Ik ben geworden wie ik altijd wilde zijn. Er is alleen één maar: ik ben moeder. Mijn dochter Gabriella is zeven. Ik zou alles weer inleveren om haar groot te zien worden. Met veel ben ik in het reine gekomen, maar niet met het feit dat ik kan doodgaan voordat ze volwassen is. Dat heb ik niet eens geprobeerd. Het is het enige waarmee ik niet in het reine wíl komen: ik wil er voor haar zijn.’
‘Dansen met verdriet’. Oorspronkelijke titel: ‘The Cancer Whisperer. How to let cancer heal your life’, Sophie Sabbage, Uitgeverij Lev (Bruna).
