Tranen zijn geen teken van zwakte – en 4 andere weetjes over tranen die je nog niet wist

Tranen. Je huilt ze van verdriet, van blijdschap, van ontroering, of als je uien staat te snijden. Ze zijn zo vanzelfsprekend dat je er eigenlijk niet bij stilstaat. De Amerikaanse fotografe Rose-Lynn Fisher deed dat wél en haar foto’s van tranen onder de microscoop zijn niet alleen prachtig, ze bieden ook troost.

Rose-Lynn Fisher kwam op het idee in een tijd dat ze zelf regelmatig tranen met tuiten huilde. Ze was in korte tijd een aantal dierbaren verloren en zat midden in een tijd van verdriet en verandering. Na een dag dat ze bijna onafgebroken had gehuild, vroeg ze zich plotseling af hoe tranen er eigenlijk onder een microscoop uit zouden zien. Zou een traan van verdriet er anders uitzien dan een traan van vreugde?

Nou, en of. Uiteindelijk fotografeerde ze honderd tranen. Niet alleen de tranen van vreugde en verdriet, maar ook tranen van ontroering, frustratie, vergeving, medeleven. Kraamtranen. Tranen van geboorte, tranen van rouw. Een aantal voorbeelden zie je hier.

Tranen onder de microscoop. Possibility/hope, ©Rose-Lynn Fisher

’Topography of tears’, noemde ze haar boek, een topografie van tranen. En dat is een prachtige titel, want het is inderdaad net alsof je uit een vliegtuig naar het landschap kijkt. De emoties achter de traan lijken gestold in ijsschotsen, rivieren, kristallen.

Tranenflesje

Wat de tranenfoto’s zo fascinerend maakt: ze laten niet allen zien hoe mooi ze zijn, als je ze van heel dichtbij bekijkt (tranen bevatten enzymen, hormonen, proteïnen – wat zit ons lichaam toch prachtig in elkaar!) ze brengen ook iets in kaart dat eigenlijk ongrijpbaar is.

Ik moest denken aan de kleine glazen ‘tranenflesjes’, die ik ooit zag in een museum op Cyprus. In de Griekse oudheid werden die flesjes gebruikt door vrouwen als hun man ten strijde trok. Ze vingen hun tranen erin op, en gaven het flesje aan hun man bij terugkomst, als teken van hoezeer ze hem hadden gemist.

Tranen onder de microscoop bekijken, of opvangen in een flesje, helpt om even afstand te nemen. Zoals je tijdens een meditatie je gedachten langs laat komen zonder ze te hébben, kun je op deze manier ook even afstand nemen van je gevoel. Want is dat niet vaak het lastige met emoties, zeker met verdriet, waarin je jezelf zo kunt verliezen dat het lijkt alsof er nooit een eind aan zal komen?

Een microscoop heeft niet iedereen bij de hand, maar een tranenflesje is gemakkelijk te regelen. Al neem je gewoon zo’n plastic reisflaconnetje, waar je normaal je shampoo in doet. Bij een onbedaarlijke huilbui je tranen opvangen, zodat je na afloop kunt zíen hoe groot je verdriet was. Zodat een emotie zichtbaar en tastbaar wordt. Dat lijkt me op zich al zo mooi en troostrijk.

Nu nog een maatbeker voor de liefde!

5 weetjes over tranen

Er zijn drie soorten tranen: basale tranen houden je ogen vochtig, reflextranen spoelen je ogen schoon (bijvoorbeeld als je uien snijdt) en emotionele tranen hebben een psychische oorzaak.
Emotionele tranen komen alleen voor bij mensen, dieren huilen niet. Emotionele tranen hebben in elk geval een sociale functie: aan tranen kunnen anderen zien wat er aan de hand is en ze zullen je sneller troosten.

Tranen bevatten bevatten onder meer enzymen, proteïnen, mineralen, hormonen, ook stoffen die je lichaam aanmaakt in reactie op stress. Het kan zijn dat huilen helpt om die stoffen kwijt te raken en zo het evenwicht in je lichaam te herstellen, maar dit is nog niet echt onderzocht. (Maar dat je je na een huilbui enorm opgelucht kan voelen, is voor veel mensen wel herkenbaar).

Jongens huilen meer dan meisjes, maar later draait dat om: vrouwen huilen gemiddeld twee tot vier keer per maand, mannen eens per twee maanden. Dat kan ook komen doordat vrouwen meer emotionele situaties meemaken (bijvoorbeeld als ze een huilfilm kijken terwijl hun vriend gaat sporten).

Hoe gemakkelijk je huilt, zou te maken kunnen hebben met het hormoon prolactine. Dat zou ook de kraamtranen verklaren: na de bevalling hebben vrouwen enorm veel prolactine in hun bloed. (Bron: Ad Vingerhoets, ‘Tranen. Waarom mensen huilen’, Uitgeverij Bert Bakker).