Het uitwisselen van elkaars waarheid is belangrijker dan ooit

Door Susan Smit

Is het respecteren van andermans wereld hetzelfde als die wereld niet bevragen of betwisten? Volgens Susan Smit kun je iemands waarheid prima respecteren door er inhoudelijk op in te gaan, zolang je de wapens van de rede gebruikt. Juist die uitwisseling zorgt ervoor dat we niet uit elkaar drijven.

‘Dankjewel, Susan,’ zei de mediator nadat ik mijn betoog beëindigde. ‘Dit was jouw wereld. En dan gaan we nu naar de wereld van je ex-partner.’

Zo werkt dat bij mediation, weet ik inmiddels. Allebei de meningen, of ze nu bol staan van geraadpleegde bronnen en logische argumenten of met volslagen irreële idée fixes en drogredenen, zijn daar evenveel waard. Het zijn ‘werelden’ waarvan het niet de bedoeling is dat ze worden bevraagd en betwist. De werelden moeten namelijk worden gerespecteerd als een persoonlijke beleving.

Mijn waarheid

De laatste tijd heb ik het gevoel dat we met z’n allen in één grote mediation zitten. ‘Dat is gewoon mijn mening’ hoor ik soms als reactie op inhoudelijke kritiek. Of nog erger: ‘Dat is mijn waarheid.’ Alsof elke mening een waarheid op zichzelf is waaraan niet getoornd kan worden. En als er dan toch onverhoeds een dispuut ontstaat is het steeds vaker een ‘feitenvrije discussie’, zoals dat heet: een twistgesprek bestaande uit ongetoetste aannames en persoonlijke overtuigingen, zonder enige feitelijke basis.

In deze tijd van alternative facts en persoonlijke aanvallen op social media (bij mij moet mijn haarkleur het meestal ontgelden) verlang ik hevig naar heldere analyses en gortdroge feiten. En dat terwijl ik normaal gesproken toch een sentimentele dromer ben. Ik snak naar uitwisseling in plaats van ferme standpunten die afgevuurd worden. We zouden vandaag de dag wel een scheutje Aristoteles kunnen gebruiken, met plezier in het debat en liefde voor argumenten. En een mespuntje Montaigne, de man die de waarheid huldigde en omhelsde, bij wie hij die ook vond, en zich graag gewonnen gaf als hij haar zelfs maar in de verte zag naderen.

Een discussie is geen strijd

In the end is het niet vernederend om te worden tegengesproken of gecorrigeerd als je je vergist, alleen maar verrijkend. Anderen kunnen je uit wanen helpen en je de ogen openen. Een discussie is geen strijd die je moet winnen, het is geen aanval, maar een streven naar contact, een zoektocht naar een gezamenlijke basis.

Volgens mij respecteer je andermans ‘wereld’ juist prima door er inhoudelijk op in te gaan en zo nodig te bestrijden met de wapens van de rede. Je geeft er iets om, je spant je in, je wilt de ander bereiken. Je respecteert de ander door een uitwisseling, en hopelijk een kruisbestuiving, aan te gaan. Dat is zoveel interessanter en feestelijker dan je opsluiten in je eigen waarheid en die heilig verklaren.

Want dan drijven al die werelden van ons, voordat we het weten, zo ver uit elkaar dat we de zeeën ertussen niet meer kunnen bevaren.